Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της μελέτης ROOBY τον περασμένο Αύγουστο, έδωσε το βήμα στους επικριτές της OPCAB, να θέσουν πάλι ερωτηματικά για τη χειρουργική των στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά. Ο λόγος που αμφισβητείται η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων της μελέτης αυτής, βρίσκεται κυρίως στο σημείο της εμπειρίας των συμμετεχόντων χειρουργών.
Το μεγάλο ποσοστό μετατροπών από OFF σε ON PUMP που φτάνει το 12% (cross over), καταδεικνύει την μικρή εμπειρία τους. Τα αντίστοιχα επιτρεπόμενα ποσοστά cross over από την καρδιοχειρουργική κοινότητα (STS) είναι 2.2% (στο κέντρο μας είναι μόνο 0.3%). Να προσθέσουμε εδώ ότι οι ασθενείς ήταν νέοι, άνδρες, με καλό κλάσμα εξώθησης που δεν έχει σημασία το πως θα χειρουργηθούν.
Οι αντίστοιχες με την ROOBY τυχαιοποιημένες μελέτες, η CORONARY και η GOPCABE στις οποίες παρόλο που τα ποσοστά μετατροπής από OFF- σε ΟΝ-PUMP ήταν περίπου 6-7%, δηλαδή περίπου τριπλάσια του κοινά αποδεκτού, έδειξαν παρόμοια αποτελέσματα μεταξύ OFF PUMP και ΟΝ PUMP CABG όσον αφορά το θάνατο, έμφραγμα μυοκαρδίου και ΑΕΕ. Επίσης έδειξαν λιγότερο από 1% αύξηση στην ανάγκη για επαναιμάτωση με OFF PUMP CABG αλλά και λιγότερες επιπλοκές από τους νεφρούς και το αναπνευστικό. Έχει σημασία ότι όλοι οι άνω των 80 ετών στην CORONARY έγιναν με πάλλουσα καρδιά. Σε όλες τις μελέτες η ανάγκη για μετάγγιση είναι μικρότερη στην OFF-PUMP.
Η πιο πρόσφατη μετα-ανάλυση με 19,000 περιστατικά επιβεβαίωσε την γνωστή μείωση του ρίσκου θανάτου, εγκεφαλικού και εμφράγματος μυοκαρδίου σε υψηλότερου κινδύνου ασθενείς που χειρουργούνται με OFF-PUMP σε σχέση με αυτούς που χειρουργούνται με ON-PUMP (1,3). Λίγοι επίσης θα αμφισβητήσουν την αναγκαιότητα της χειρουργικής των στεφανιαίων με πάλλουσα καρδιά σε πορσελανοειδή ή πάσχουσα αορτή. Το ίδιο ισχύει και στο ότι η “non touch aortic technique” με την χρήση έμμισχων μαστικών αρτηριών μειώνει το ρίσκο εγκεφαλικού (2) .
Στις ανωτέρω περιπτώσεις υψηλού ρίσκου ασθενών που έχει αποδειχθεί η ανωτερότητα της OFF PUMP χειρουργικής, πως θα μπορέσει κάποιος που στην καθημερινότητα έχει συνηθίσει να χειρουργεί με εξωσωματική να επιτελέσει επαρκώς την επέμβαση χωρίς εξωσωματική? Είναι λογικό ότι σε αυτή τη περίπτωση η ακρίβεια στην εκτέλεση των αναστομώσεων αλλά και ο αριθμός των αγγείων που θα πρέπει να επαναιματωθούν υπολείπεται. Έχει αποδειχθεί ότι ο απαιτούμενος αριθμός επεμβάσεων για την ακριβή εκτέλεση χειρουργικής των στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά είναι 2/εβδομάδα.
Η δημιουργία του Κέντρου Χειρουργικής Πάλλουσας Καρδιάς που διευθύνω στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, αυτό ακριβώς τον σκοπό επιτελεί. Χειρουργούμε όλα τα περιστατικά στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά, ώστε και τα περιστατικά υψηλού κινδύνου που αποδεδειγμένα έχουμε καλύτερα αποτελέσματα, να μπορούν να αντιμετωπίζονται με ακρίβεια και απόλυτη επιτυχία. Με αυτό τον τρόπο στα αποτελέσματά μας έχουμε θνητότητα στα στεφανιαία 0.3%, 2.3 μοσχεύματα /ασθενή, Ο.7 μονάδες αίμα /ασθενή, μία ημέρα παραμονή στη ΜΕΘ χωρίς ινότροπα και 4-5 ημέρες στον απλό θάλαμο νοσηλείας. Το σύνηθες μοντέλο επαναιμάτωσης περιλαμβάνει αριστερή και δεξιά έμμισχες μαστικές αρτηρίες (skeletonized) για το αριστερό σύστημα και φλεβικό μόσχευμα στη δεξιά στεφανιαία αρτηρία.
Η Χειρουργική των Στεφανιαίων Αγγείων με Πάλλουσα Καρδιά είναι ασφαλής και με άριστα αποτελέσματα μόνο όταν διενεργείται από Χειρουργούς που είναι αφοσιωμένοι ολοκληρωτικά και όχι περιστασιακά στην συγκεκριμένη τεχνική.
(1) Kowalewski M, Pawliszak W, et al. Off-pump coronary artery bypass grafting improves short term outcomes in high-risk patients compared with on 0n-pump coronary artery bypass grafting: Meta-analysis. J Thorac Cardiovasc Surg 2016;151:60-70. e 1 -58